Water en natuur

Het concept van een natuurvriendelijke oever is dat er – in tegenstelling tot een civieltechnische harde oever – ruimte wordt gegeven aan de oever, zodat oeverplanten en dieren zich kunnen vestigen. Om ervoor te zorgen dat zich een waardevolle flora en fauna ontwikkelt is kennis over vegetatieontwikkeling in relatie tot waterkwaliteit, bodem en hydrologie nodig.
De Kaderrichtlijn Water geeft een enorme impuls aan het aanleggen van natuurvriendelijke oevers. Deze maatregel wordt gezien als een effectieve en doelmatige manier om het ecologisch functioneren van wateren te verbeteren. Ten Haaf & Bakker werkten aan een groot aantal natuurvriendelijke oeverprojecten.

Voorbeelden

Kaderrichtlijn Wateroevers Schermerboezem

In 2012 werd door het bureau een verkenning van mogelijkheden voor de ontwikkeling van Kaderrichtlijn Water oevers gedaan in de Schermerboezem. In de verkenning worden de ontwikkelingsmogelijkheden voor 15 locaties beschreven. In 2013 werden 5 projecten nader uitgewerkt tot een definitief ontwerp. De inrichting zal naar verwachting in 2014 plaatsvinden.

Kaderrichtlijn Wateroevers Oosterveld

Tegelijk met de uitvoering van het project ‘Watermaatregelen Limmerdie-Oosterveld’ (zie uitvoering) zijn in het Oosterveld over een lengte van 2 kilometer natuurvriendelijke oevers aangelegd. Planvorming en begeleiding van de uitvoering werd verzorgd door Ten Haaf & Bakker.

Plan Pijlkruid

In 2012 werden bij zorgboerderij De Noorderhoeve in Bergen en het aangrenzende Over ’t Hek ruim 2 kilometer natuurvriendelijke oever aangelegd, op basis van een plan van Ten Haaf & Bakker. Het was het eerste Kaderrichtlijn Waterproject dat in deze regio werd uitgevoerd.

Waterberging

Het klimaat verandert en we verwachten meer en vooral heviger regen. Om overstromingen te voorkomen hebben de waterschappen in Nederland een heldere strategie ontwikkeld. Drie elementen staan daarin centraal: water vasthouden, water bergen en water afvoeren. Deze moeten in onderlinge samenhang worden bekeken en op elkaar afgestemd. Als dat goed gebeurt, zal geen wateroverlast optreden. Zeker niet in die gebieden waar dat grote schade met zich meebrengt. Wij zijn vooral betrokken bij het bergen van water. Gebieden worden zodanig ingericht dat er in tijden van extreem veel neerslag water kan worden opgeslagen.
Het bergen van water zal slechts sporadisch, naar schatting eens per vijf tot tien jaar, plaats vinden. De rest van de tijd is er in deze terreinen ruimte voor andere functies. Veelal is dat natuur, maar ook landbouw en recreatie.
Ten Haaf & Bakker hebben, vooral in opdracht van het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, voor een tiental gebieden inrichting- en beheerplannen gemaakt. Steeds is geprobeerd om de eisen vanuit de waterberging in te passen in het bestaande landschap en te zoeken naar een zodanige vorm dat zich hoge natuurwaarden kunnen ontwikkelen.

Voorbeelden

Twisk

In 2004 stelden we in samenwerking met landschapsarchitect Henk Volkers en Bureau Agens een plan op voor het circa 40ha grote waterbergingsproject Twisk. In 2005 werd dit voorbeeldproject uitgevoerd. In het grootste deel van het terrein is het maaiveld integraal verlaagd, waarbij het bestaande reliëf gevolgd is. Waardevol ‘kadetjesland’ bleef gespaard. Over een oppervlakte van tientallen hectares zijn drasse laagten ontstaan, die veel vogels aantrekken, waaronder grutto, kemphaan, tureluur, bontbekplevier, kleine plevier, bonte strandloper, lepelaar, kluut, bosruiter en groenpootruiter en watersnip.
Het terrein wordt beheerd door Landschap Noord-Holland.

Kolk van Dussen, gemeenten Hoogwoud en Noorder-Koggenland

In 2006 is een plan gemaakt voor een gebied van ongeveer 40 hectare, gelegen aan de Westfriese Omringdijk. Bij dit plan hebben we aansluiting gezocht bij het vroegere, nu ingepolderde waddenlandschap. Diep liggende kreekpatronen, afgewisseld met lage vochtige terreinen zijn de meest opvallende vormen. Net als bij Twisk is een deel van het terrein, waar kadetjesland met kamgrasweide voorkomt, ongemoeid gebleven. Het terrein is in 2008 ingericht. Er ontwikkelen zich nu pioniervegetaties die behoren tot het zilverschoon-verbond. Net als Twisk trekt het terrein veel vogels aan.
In 2008 stelde we een plan op voor het nabijgelegen Wadweere en Braakpolder-Zuid. Inrichting van deze terreinen zal in de nabije toekomst plaatsvinden.
De Kolk van Dussen wordt beheerd door Landschap Noord-Holland.

Over ’t Hek, gemeente Bergen

Aan de binnenduinrand vlakbij het buurtschap Aagtdorp is in 2009 voor een gebied van ruim 30 hectare een plan gemaakt waarbij waterberging en biologisch dynamische landbouw de hoofdrichting van het ontwerp bepaalden. We hebben aansluiting gezocht bij de verkaveling die dateert uit de 13e eeuw. Er is ruimte gevonden voor natte natuur die karakteristiek is voor de binnenduinrand terwijl ook minder natte percelen zijn ontworpen waar de landbouw prioriteit heeft. Bewoners uit de directe omgeving zijn bij het ontwerp-proces betrokken. Het plan werd uitgevoerd in de periode 2012-2013.